یکی از روش های انجام سونوگرافی، اولترا سونوی شکمی یا سونوگرافی شکمی یا سونوگرافی لگن می باشد. ممکن است در برخی موارد پزشک نیاز به بررسی های بیشتری بر روی بخش فوقانی شکم داشته باشد. از این رو سونوگرافی را به بیمار پیشنهاد می نماید. تا با استفاده از این روش بتواند ارزیابی بیشتری بر روی اندام های خاص داشته باشد. مثلا برای بررسی کلیه ها، کیسه صفرا، کبد، پانکراس، طحال و ... نیاز به اولترا سونوی شکمی خواهد بود.
در روش سونوگرافی شکمی، دستگاه سونوگرافی تمامی ساختمان های داخلی بدن و اندام ها را مورد بررسی قرار داده و از آنها تصویر دریافت می نماید. این دستگاه امواجی را با فرکانس بالا در ساختمان بدن منعکس می کند و پس از آن مانیتوری که به دستگاه متصل است، تصاویر را دریافت می نماید.
با این که استفاده از سونوگرافی شکمی برای بررسی بخش های بسیار مختلفی از بدن صورت می پذیرد، اما بیشتر پزشک برای شناسایی آنوریسم آئورت شکمی، از این روش استفاده می کند. آنوریسم آئورت شکمی در اصل نقطه ای برآمده در آئورت شکمی است که تامین کننده خون نیمه پایین بدن است.
اصولا پزشک زمانی استفاده از سونوگرافی شکم را به بیمار توصیه می کند، که فرد در معرض خطر پارگی آنوریسم آئورت شکمی باشد. در مردان این سونوگرافی بین سنین 65 تا 75 سالگی، که حداقل 100 نخ سیگار در طول عمر خود کشیده باشند توصیه می شود. این نوع غربالگری برای زنان چندان توصیه نمی شود.
سونوگرافی شکم و کاربرد های آن
علت این که برخی نیاز به انجام سونوگرافی شکم دارند، بسته به دلایل مختلفی می باشد. دلایلی از جمله موارد زیر:
- شناسایی سنگ های صفراوی، انسداد مجاری صفراوی یا التهاب در کیسه صفرا
- یافتن علت درد شکمی
- یافتن مشکلاتی در مورد پانکراس از جمله مشکلاتی همچون تومور پانکراس
- اندازه گیری یا یافتن و کنترل نمودن آنوریسم آئورت با انجام سونوگرافی شکمی، که ممکن است آنوریسم در شکم، توده ای بزرگ و ضربان دار ایجاد کند.
- بررسی شکل، اندازه و موقعیت کبد. این که آیا کبد فرد دچار مشکلاتی از قبیل زردی شده است، یا این که در قسمت کبد چربی تجمع یافته است یا خیر
- بررسی و کسب اطلاع در مورد اندازه طحال بزرگ شده، یا مشاهده آسیب و بیماری های طحال
- نمونه برداری از بافت های زنده با استفاده از سوزن و سایر وسایل از طریق سونوگرافی شکمی
- مشاهده و بررسی علل قطع جریان ادرار در کلیه ها. در این روش با انجام سونوگرافی می توان توده های کلیوی را شناسایی نمود و مشکلات آن را برطرف کرد.
- یافتن کیست های ساده که پر از مایع هستند در ناحیه داخلی شکم
نحوه انجام سونوگرافی شکمی به چه صورت است؟
اصولاً سونوگرافی معمولی هیچ گونه دردی به همراه ندارد و مدت زمانی برابر با 20 دقیقه برای انجام این عمل کافیست. برای انجام این عمل ممکن است لازم باشد بیماران از لباس های مخصوص بیمارستانی استفاده کنند. اما در سونوگرافی شکمی لازم است این عمل توسط یک تکنسین مخصوص و آموزش دیده صورت پذیرد.
برای انجام سونوگرافی لازم است روی میز معاینه دراز کشیده و مقدای ژل گرم بر روی شکم مالیده شود. ژل گرم باعث می شود تا لایه های هوایی که بین پوست و ابزاری که تکنسین برای انجام سونوگرافی شکمی استفاده می کند، از بین برود. این دسته از ابزاری که برای انجام سونوگرافی مورد استفاده قرار می گیرند، ابزار مبدل نامیده می شوند.
پس از آن با فشار دادن مبدل های سونوگرافی بر روی پوست می توان مبدل را از نقطهای به نقطه دیگر شکم حرکت داد. مبدل تصاویری را که از احشای داخلی بدن دریافت می کند، به صفحه مانیتوری که به آن متصل است منتقل می نماید. از این رو تکنسین می تواند جریان خون داخل آئورت شکمی را به راحتی مشاهده نموده و به بررسی آنوریسم بپردازد.
آیا سونوگرافی شکم خطرناک است؟
باید بگوییم به هیچ عنوان انجام سونوگرافی شکمی با خطری مواجه نیست. از این رو می توانید به راحتی و با خیال راحت برای بررسی مشکلات داخلی بدن خود، از سونوگرافی شکمی برخوردار شوید. اما برخی از عوامل در حین انجام سونوگرافی وجود دارد، که می تواند بر روی نتیجه به دست آمده از سونوگرافی تاثیر گذار باشد.
از جمله چاقی بیش از حد فرد، وجود مدفوع، هوا یا ماده ی حاجب در روده ها و شکم. از طرف دیگر اگر فردی در محلی که اقدام به سونوگرافی شکمی می نماید زخم بازی داشته باشد، بدون شک با مشکل جدی در کسب نتیجه مطلوب برای انجام سونوگرافی مواجه خواهد شد.
در این روش بررسی اطلاعاتی، از امواج صوتی بازتابیده شده بر روی اعضا و ساختارهای داخل شکم استفاده می شود. پس از انجام بررسی های لازم تصاویر بر روی مانیتور در برابر دیدگان پزشک قرار گرفته و می تواند آنها را مشاهده کند. از سوی دیگر تکنسین می تواند تصاویر مربوط به سونوگرافی شکمی را اسکن نموده و در اختیار بیمار قرار دهد. تا در صورت لزوم آن را به پزشک متخصص خود نشان دهد.